۱۵ مورد از رایج ترین علائم کبد چرب که باید بشناسید

کبد چرب یا (Fatty liver) که به عنوان استئاتوز کبدی (hepatic steatosis) نیز شناخته می شود، در واقع وضعیتی است که با تجمع چربی اضافی در سلول های کبد مشخص می شود. این تجمع چربی در صورت عدم توجه، می تواند منجر به بروز التهاب و آسیب احتمالی در بافت کبد شود. کبد چرب می تواند در اثر عوامل مختلفی از جمله چاقی، مصرف بیش از حد الکل، مقاومت به انسولین، مصرف برخی داروها یا استعداد ژنتیکی ایجاد شود. در این مقاله بیشتر از هر چیزی به بررسی علائم کبد چرب پرداخته ایم.

جدول علائم + روش های مدیریت کبد چرب در یک نگاه

علائم کبد چرب	روش های درمان و پیشگیری
احساس خستگی و ضعف مزمن	کاهش وزن تدریجی (۵-۱۰% وزن بدن)  ورزش منظم هوازی (۱۵۰ دقیقه در هفته)  مکمل های ویتامین E (تحت نظر پزشک)
درد در سمت راست بالای شکم	رژیم غذایی مدیترانه ای (کاهش چربی های اشباع)  اجتناب از غذاهای فرآوری شده  مصرف چای سبز و قهوه (بدون شکر)
تغییرات وزن غیرعادی	کنترل کالری دریافتی روزانه  افزایش مصرف فیبر (سبزیجات، غلات کامل)  پرهیز از نوشیدنی های قندی
زردی پوست و چشم (یرقان)	مراجعه فوری به پزشک  آزمایش های عملکرد کبد (ALT, AST)  سونوگرافی کبد
بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی)	کاهش مصرف نمک  محدود کردن چربی های ترانس  مصرف امگا۳ (ماهی چرب، گردو)
کاهش اشتها	وعده های غذایی کوچک و مکرر  افزایش پروتئین گیاهی  پرهیز از الکل و دخانیات
تورم پاها (ادم)	کاهش مصرف سدیم (<2000mg/روز)  استفاده از دیورتیک های طبیعی (کرفس، هندوانه)  بالا نگه داشتن پاها هنگام استراحت
ادرار تیره رنگ	افزایش مصرف آب (۸۱۰ لیوان روزانه)  آزمایش ادرار و خون  پرهیز از داروهای بدون نسخه
ظاهر رگ های عنکبوتی	ویتامین K (سبزیجات برگ دار)  کرم های موضعی حاوی ویتامین C  مشورت با متخصص پوست
افزایش قند خون	رژیم کم کربوهیدرات  ورزش منظم  کنترل دیابت (در صورت وجود)
کلسترول بالا	مصرف آووکادو و مغزها  کاهش چربی های حیوانی  استفاده از سیر و زردچوبه
مشکلات پوستی	مرطوب کننده های غیرچرب  روغن نارگیل موضعی  افزایش آنتی اکسیدان ها (ویتامین E, C)
اختلالات شناختی	ورزش های ذهنی (پازل، مطالعه)  اسیدهای چرب امگا۳  خواب کافی (۷۸ ساعت)
عدم تعادل هورمونی	کنترل استرس (مدیتیشن، یوگا)  مصرف غذاهای تخمیری (کفیر، کیمچی)  آزمایش های هورمونی

قبل از هر چیزی با انواع کبد چرب آشنا شوید …

به طور کلی دو نوع اصلی کبد چرب وجود دارد: یکی بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)  و دیگری بیماری کبد چرب الکلی (AFLD).

• NAFLD شایع ترین نوع است و اغلب با چاقی، دیابت، کلسترول بالا و سندرم متابولیک همراه است. این نوع اگر به درستی مدیریت نشود، می تواند به بیماری ها و اختلالت شدیدتری مانند استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH)، سیروز یا حتی متاسفانه سرطان کبد پیشرفت کند.
• از سوی دیگر، AFLD به دلیل مصرف بیش از حد الکل ایجاد می شود. خوب است بدانیم که الکل برای کبد سمی است و می تواند منجر به التهاب، اسکار (زخم) و انواع و اقسام آسیب های کبدی شود.

علائم کبد چرب چیست؟

مهم ترین علائم کبد چرب یا در واقع شایع ترین علائم عبارتند از:

۱. احساس خستگی و ضعف

احساس خستگی مداوم و کمبود انرژی می تواند یکی از اولین علائم کبد چرب باشد که خود را نشان می دهد. کبد نقش مهمی در متابولیسم انرژی ایفا می کند و زمانی که تحت تاثیر چربی اضافی قرار می گیرد، ممکن است عملکرد مطلوبی نداشته باشد و منجر به خستگی و ضعف مزمن در افراد مبتلا شود.

۲. درد و ناراحتی شکمی

برخی از افراد مبتلا به این بیماری ممکن است احساس ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم داشته باشند. این وضعیت می تواند از یک درد مبهم تا یک درد شدید متغیر باشد و ممکن است با احساس پری یا حتی چیزی شبیه به نفخ همراه باشد. توجه به این نکته ضروری است که ناراحتی شکمی می تواند در نتیجه التهاب یا بزرگ شدن کبد باشد.

۳. کاهش یا افزایش وزن

کاهش و اغلب افزایش وزن می تواند از شایع ترین علائم کبد چرب باشد. این بیماری می تواند متابولیسم بدن را مختل کرده و منجر به کاهش یا افزایش وزن غیرقابل توجیه شود. این مساله می تواند به دلیل عدم تعادل هورمونی یا تغییر در نحوه پردازش مواد مغذی توسط بدن باشد.

توجه به این نکته مهم است که تغییرات وزن به تنهایی ممکن است برای تشخیص کبد چرب کافی نباشد، زیرا این مساله می تواند با سایر بیماری ها نیز مرتبط باشد. بنابراین بهتر است اگر کاهش یا افزایش وزن قابل توجه دارید، حتما سایر علائم کبد چرب را نیز رصد کنید.

۴. زردی یا یرقان

یرقان با زرد شدن پوست و چشم ها مشخص می شود. در مواردی که بیماری کبد چرب شدید باشد، کبد ممکن است برای پردازش بیلی روبین (رنگدانه زردی که در طی تجزیه گلبول های قرمز تولید می شود) فعالیت شدیدی داشته باشد. این وضعیت می تواند منجر به تجمع بیلی روبین در بدن شود که به صورت زرد شدن پوست یا چشم ها خود را نشان می دهد.

۵. بزرگ شدن کبد

بزرگ شدن کبد نیز احتمالا یکی از علائم کبد چرب است و به عنوان هپاتومگالی نیز شناخته می شود. این وضعیت معمولا در افراد مبتلا به کبد چرب رخ داده و در طی معاینه فیزیکی توسط یک متخصص گوارش یا کبد قابل تشخیص است. بهتر است بدانید که بزرگ شدن کبد نتیجه التهاب و تجمع چربی در سلول های کبدی است.

۶. کاهش اشتها

کبد چرب می تواند سیستم گوارشی را تحت تاثیر قرار داده و منجر به کاهش اشتها شود. این مساله می تواند منجر به کاهش وزن ناخواسته و کمبود مواد مغذی شود. افراد مبتلا به کبد چرب ممکن است از دست دادن علاقه به غذا یا احساس سیری اولیه هنگام غذا خوردن را تجربه کنند.

۷. تورم در ساق و مچ پا

یکی دیگر از علائم کبد چرب وضعیتی به نام ادم است که با تجمع مایع در پاها و مچ پا شناخته می شود. ادم به دلیل اختلال در عملکرد کبد و افزایش فشار در رگ های خونی رخ می دهد. این وضعیت می تواند باعث تورم، ناراحتی و مشکل در حرکت اندام های آسیب دیده نیز شود.

۸. ادرار تیره رنگ

ادرار تیره رنگ، شبیه به رنگ چای یا کولا، می تواند نشانه ای از اختلال عملکرد کبد باشد. کبد چرب می تواند بر توانایی کبد در متابولیسم و دفع مواد زائد تأثیر بگذارد و منجر به تغییر رنگ ادرار شود. رنگ تیره در نتیجه وجود بیلی روبین در ادرار است.

۹. رگهای عنکبوتی

وریدها یا سیاهرگ های عنکبوتی که به آن ها آنژیوم عنکبوتی نیز گفته می شود، رگ های خونی کوچک و گشاد شده ای هستند که نزدیک به سطح پوست ظاهر می شوند. آنها می توانند یکی از علائم کبد چرب باشند. رگ‌های عنکبوتی می‌توانند روی صورت، پاها یا سایر قسمت‌های بدن ظاهر شوند و ممکن است به رنگ‌های قرمز، آبی یا بنفش دیده شوند.

۱۰. افزایش سطح قند خون

مقاومت به انسولین، که اغلب با کبد چرب همراه است، می تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود. مقاومت به انسولین زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بدن نسبت به اثرات انسولین (هورمونی که به تنظیم قند خون کمک می‌کند) کمتر واکنش نشان دهند. سطح بالای قند خون، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد.

۱۱. افزایش سطح کلسترول (از شایع ترین علائم کبد چرب)

کبد چرب می تواند تعادل چربی ها را در بدن مختل کند و منجر به افزایش سطح کلسترول شود. از طرفی سطوح بالای کلسترول می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی مانند حملات قلبی و سکته را افزایش دهد. بنابراین بسیار مهم است که سطح کلسترول را به طور مرتب کنترل کنید و برای مدیریت آن تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید.

۱۲. مشکلات پوستی

به عنوان یکی دیگر از علائم کبد چرب، ممکن است مشکلاتی در پوست ایجاد دیده شود. یک مثال در این خصوص بیماری آکانتوز نیگریکانس است. در این بیماری لکه های تیره و ضخیم پوستی ایجاد می شوند. این لکه ها معمولاً در گردن، زیر بغل یا ناحیه کشاله ران یافت می شود. سایر بیماری های پوستی مرتبط با کبد چرب شامل این موارد می شود:

• زانتلاسما
• رسوب زرد رنگ چربی در اطراف پلک ها
• و اگزما یا درماتیت

۱۳. اختلال شناختی

پژوهش‌ هایی که روی بیماری‌ های کبد انجام شده‌، نشان می‌ دهند که ممکن است بین کبد چرب و مشکلات ذهنی ارتباطی وجود داشته باشد. کبد نقش بسیار مهمی در پاکسازی سموم از بدن دارد. وقتی کبد به دلیل چربی زیاد نتواند وظایفش را به خوبی انجام دهد، این سموم ممکن است در بدن جمع شوند. این سموم می‌ توانند روی کارکرد مغز تأثیر منفی بگذارند.

مشکلاتی که در این حالت برای ذهن پیش می‌آید، می‌تواند شامل این موارد باشند:

• دشواری در تمرکز کردن
• مشکلات در به خاطر سپردن مطالب (حافظه)
• و اختلال در توانایی تصمیم‌ گیری باشد.

بنابراین، اگر این نوع مشکلات ذهنی را تجربه می‌ کنید و همزمان نشانه‌ های دیگری از کبد چرب دارید، بهتر است برای درمان به موقع اقدام کنید. این کار می‌ تواند به سلامت کبد و بهبود عملکرد مغز شما کمک کند.

۱۴. عدم تعادل هورمونی

اگر کبد به دلیل چرب شدن، عملکرد طبیعی خود را از دست بدهد، فرآیند متابولیسم هورمون‌ها نیز دچار اختلال می‌شود. نتیجه این اختلال، عدم تعادل در سطح هورمون‌ها در بدن است.

این عدم تعادل هورمونی می‌تواند به مشکلات مختلفی منجر شود. برای مثال:

• در زنان ممکن است باعث نامنظم شدن چرخه‌های قاعدگی شود.
• همچنین، در هر دو جنس می‌تواند به کاهش میل جنسی یا بروز سایر مشکلات و اختلالات هورمونی دیگر منجر گردد.

همین موضوع اهمیت سلامت کبد را برای حفظ تعادل کلی بدن و عملکرد صحیح سیستم هورمونی نشان می‌دهد.

نکته مهم در خصوص علائم کبد چرب

اکنون که رایج ترین علائم کبد چرب را به طور مفصل بررسی کردیم، توجه شما را به یک نکته جلب می کنیم. به این نکته باید بدانیم که همه افراد مبتلا به کبد چرب؛ معمولا همه علائم را با هم تجربه نمی کنند. شدت و کیفیت علائم می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. اگر فکر می کنید ممکن است کبد چرب داشته باشید یا هر یک از این علائم را تجربه می کنید، بسیار مهم است که برای تشخیص دقیق و مدیریت مناسب با یک پزشک متخصص مشورت کنید.

پاسخ به سوالات رایج