سندروم دامپینگ چیست و چطور آن را به راحتی درمان کنیم؟
سندروم دامپینگ نوعی بیماری با مجموعه ای از علائم است که می تواند پس از انواع جراحی های لاغری که در آن ها بخشی از معده برداشته یا بای پس می شود، ایجاد شود. این سندروم همچنین می تواند در افرادی که جراحی مری انجام داده اند، شکل بگیرد. به این سندروم، تخلیه مکرر معده نیز گفته می شود و زمانی اتفاق می افتد که غذا (خصوصا غذاهای شیرین) به سرعت و بدون هضم شدن آنچنانی، از معده به سمت روده کوچک حرکت می کند.
سندوم دامپینگ در یک نگاه
| موضوع | توضیحات |
| تعریف | سندرم دامپینگ یک عارضه پس از جراحی‌های لاغری (مانند بای‌پس معده یا گاسترکتومی) است که در آن غذا به‌سرعت از معده به روده کوچک تخلیه می‌شود و باعث بروز علائم ناخوشایند می‌گردد. |
| علت اصلی | تغییر آناتومی معده پس از جراحی حرکت سریع غذا به روده کوچک، خصوصاً غذاهای شیرین یا پرچرب اختلال در هضم و جذب مواد غذایی |
| علائم اولیه (۳۰۱۰ دقیقه پس از غذا) | حالت تهوع و استفراغ درد و گرفتگی شکم اسهال نفخ و احساس پُری تعریق، ضعف، سرگیجه گرگرفتگی و افزایش ضربان قلب |
| علائم ثانویه (۲۳ ساعت پس از غذا) | هیپوگلیسمی (افت قند خون) تعریق، لرزش ضعف و سرگیجه تپش قلب گرسنگی شدید |
| تشخیص | تست تحمل گلوکز (بررسی افت قند خون) آزمایش تخلیه معده (ردیابی حرکت غذا با مواد رادیواکتیو) آندوسکوپی یا تصویربرداری (در صورت نیاز) |
| درمان | ۱. تغییرات رژیم غذایی: مصرف وعده‌های کوچک و مکرر کاهش قند و چربی افزایش پروتئین و فیبر پرهیز از مایعات همراه غذا ۲. داروها: اکترئوتید (کاهش سرعت تخلیه معده) ۳. جراحی (در موارد شدید و مقاوم) |
| پیشگیری | رعایت رژیم غذایی پس از جراحی پرهیز از غذاهای محرک (شیرین، چرب، لبنیات) مصرف آهسته غذا و جویدن کامل |
علت سندروم دامپینگ چیست؟
پس از جراحی لاغری، کنترل حرکت غذا در دستگاه گوارش سخت تر می شود، زیرا غذا به سرعت از معده به درون روده کوچک تخلیه می شود. خوردن برخی غذا ها می تواند احتمال ابتلا به سندورم دامپینگ را افزایش دهد. به عنوان مثال؛ قند های تصفیه شده به سرعت آب بدن را جذب کرده و منجر به بروز علائم سندروم دامپینگ می شود. این علائم همچنین ممکن است پس از خوردن لبنیات، برخی چربی ها یا غذاهای سرخ کردنی به سراغتان بیاید.
علائم سندروم دامپینگ چیست؟
اکثر افراد مبتلا به سندروم دامپینگ علائم و نشانه هایی را از خود بروز می دهند. این علائم شامل درد و گرفتگی عضلات شکم و اسهال ۱۰ تا ۳۰ دقیقه پس از غذا می باشد. البته علائم اولیه و ثانویه سندروم دامپینگ ممکن است در هر شخص متفاوت باشد. بنابراین باید به صورت جداگانه مورد بررسی قرار بگیرند.
علائم اولیه سندروم دامپینگ ممکن است شامل:
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد و گرفتگی عضله های شکمی
- اسهال
- حس ناخوشایند پر بودن بسیار یا باد کردگی
- عرق کردن
- ضعف
- سرگیجه
- سرخ شدن پوست بدن یا صورت
- ضربان نامنظم و غیر طبیعی قلب
باشد. علائم ثانویه سندروم دامپینگ نیز شامل:
- هیپوگلیسمی
- عرق کردن
- ضعف
- ضربان نامنظم و غیر طبیعی قلب
- سرخ شدن
- سرگیجه
می باشد.
نحوه تشخیص سندروم دامپینگ به چه شکل است؟
اگر پزشک احتمال دهد که بیمار به سندروم دامپینگ مبتلاست، سابقه پزشکی و جراحی های اخیر وی را بررسی کرده و سوالاتی درباره علائم و نشانه های بیماری از او می پرسد. پس از آن آزمایش هایی برای تایید سندروم دامپینگ و تشخیص شدت آن باید صورت گیرد.
آزمایش گلوکز (قند)
سندروم دامپینگ می‌تواند باعث هیپوگلیسمی یا افت قند خون شود و این آزمایش، به پزشک کمک می‌کند تا ببیند چگونه بدن بیمار در برابر گلوکز واکنش نشان می‌دهد. در این آزمایش، بیمار نوشیدنی شیرینی مصرف می‌کند و سپس قند خون وی یک ساعت بعد از مصرف این نوشیدنی اندازه گیری می‌شود. این آزمایش معمولا برای تشخیص سندروم دامپینگ و یا بررسی واکنش بدن بیمار به گلوکز در دیگر حالت‌های بالقوه استفاده می‌شود.
آزمایشات تخلیه معده
این آزمایش به تیم پزشکی این امکان را می دهد تا سرعت هضم غذا را در بیمار اندازه گیری کنند. برای این آزمایش، بیمار باید مقدار بسیار کمی از مواد رادیواکتیو را همراه با وعده غذایی خود بخورد تا پزشکان بتوانند سرعت عبور این مواد را با دوربین های مخصوصی از بیرون ببینند. اگر این غذا به سرعت به روده کوچک برسد، می تواند، نشان دهنده سندروم دامپینگ باشد.
آزمایش دستگاه رادیوگرافی با باریوم انما
در این آزمایش، بیمار یک نوشیدنی باریومی در مقابل دستگاه رادیوگرافی می نوشد. باریوم مایعی است که در دستگاه رادیوگرافی نشان داده می شود و به پزشکان این امکان را می دهد تا نحوه گوارش غذا درون دستگاه گوارش را مشاهده کنند. البته این روش به ندرت استفاده می شود.
گاستروسکوپی
طی این آزمایش، پزشک لوله ای کوچک و قابل انعطاف به همراه دوربین و چراغ (آندوسکوپ) از راه دهان به درون بدن وارد می کند تا بتواند بخش های فوقانی سیستم گوارشی مانند مری، معده و دوازدهه را مشاهده کند.
درمان سندروم دامپینگ: این سندروم چگونه درمان می شود؟
تغییرات در شیوه زندگی و رژیم غذایی می تواند علائم سندروم دامپینگ را به حداقل رسانده و بسیار مفید باشند. البته این تغییرات باید به درستی انجام شده و بیمار باید از گرفتن رژیم های لاغری سریع خودداری کند. در موارد جدی تر، که تغییرات رژیم غذایی و روش زندگی موثر واقع نمی شوند، باید از دارو و جراحی کمک گرفت.
تغییرات در روش زندگی و رژیم غذایی
تغییرات زیر می تواند در کاهش علائم سندروم دامپینگ مفید باشد:
- خوردن روزانه ۵ تا ۶ وعده کوچک غذایی به جای ۳ وعده ی بزرگ
- از خوردن وعده های بزرگ خوداری کنید.
- جویدن بسیار، می تواند به هضم غذا کمک کند.
- تا ۳۰ دقیقه قبل یا بعد از غذا نوشیدنی ننوشید.
- در طول روز ۸ لیوان آب بنوشید (فقط در میان وعده های غذایی)
- پس از خوردن غذا به مدت ۳۰ دقیقه دراز بکشید.
- از غذاهایی با فیبر بالا مانند بلغور جو دوسر، نان گندم، لوبیا، عدس و سبزیجات استفاده کنید.
- مصرف خوراکی های پر شکر مانند آبنبات، کیک، آبمیوه و نوشابه را محدود یا به طور کلی حذف کنید.
- نان سفید، برنج سفید و ماکارانی سفید را محدود یا حذف کنید.
- از مصرف الکل بپرهیزید.
- مصرف غذاهای پروتئین دار مانند گوشت گوسفند، ماهی و توفو را افزایش دهید.
- لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کنید و ببینید آیا علائمتان کاهش پیدا می کند یا خیر؟ لبنیات دارای میزان بسیاری لاکتوز طبیعی است.
- به وعده های غذایی خود پکتین، پسیلیوم یا آدامس گار بیافزایید تا روند حرکت غذا درون دستگاه گوارش را کند کنند.
از آنجایی که سندروم دامپینگ می تواند بر جذب غذا نیز تاثیر بگذارد، مصرف مکمل های غذایی می تواند بسیار مفید باشند. البته بهتر است در اینباره ابتدا با یک پزشک مشورت کنید.
مصرف دارو
در صورتی که تغییر رژیم غذایی نتواند حال بیمار را بهبود بخشد، پزشک ممکن است برای بیمار تزریق اکترئتید را تجویز کند. این نوعی داروی ضد اسهال است که سرعت تخلیه غذا به درون روده کوچک را کاهش می دهد. این دارو همچنین می تواند از ترشح انسلین جلوگیری کرده و مانع از کاهش قند خون شود. واکنش بدن به این دارو ممکن است حالت تهوع و استفراغ باشد.
جراحی
اگر سندروم دامپینگ به دیگر درمان ها جواب ندهد و یا ناشی از جراحی های قبلی بیمار باشد، پزشک ممکن است جراحی دوباره را پیشنهاد کند.
چندین نوع جراحی برای درمان این شرایط وجود دارد که باید بر اساس جراحی اولیه بیمار انتخاب شود. با این حال طبق گفته موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی، جراحی برای درمان سندروم دامپینگ اغلب موفقیت آمیز نخواهد بود.
پاسخ به سوالات رایج درباره این سندروم
خیر، در بیشتر موارد با تغییر رژیم غذایی و گذشت زمان علائم کاهش می یابند. بسیاری از بیماران پس از ۱ تا ۲ سال بهبود قابل توجهی پیدا می کنند، اما برخی ممکن است نیاز به مدیریت طولانی مدت داشته باشند.
بله، ورزش های شدید بلافاصله پس از غذا می توانند علائم را تشدید کنند. بهتر است حداقل ۱ ساعت بعد از غذا فعالیت های سنگین انجام نشود. با این حال، ورزش سبک مثل پیاده روی می تواند به هضم کمک کند.
در موارد خفیف، فقط آزاردهنده است، اما در موارد شدید می تواند منجر به سوءتغذیه، کم آبی و افت شدید قند خون شود. اگر علائم مداوم یا ناتوان کننده باشند، باید به پزشک مراجعه کرد.
